Hoe denk jij over wetenschap en wetenschappers? Het klinkt als een van die vragen waar je je binnen enkele weken aan de feesttafel hét gespreksonderwerp van de avond mee op de hals haalt – uiteraard coronaproef en in beperkte kring.
Geen nood, we weten het antwoord al. Of toch het antwoord van vele Vlamingen samen – leerlingen, ouders, leerkrachten, werkgevers. Naar aanleiding van de Dag Van De Wetenschap, waar ook EhB digitaal aan bijdroeg, maakte onderzoeksbureau iVOX in opdracht van het departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse overheid, de resultaten bekend van de jaarlijkse Wetenschapsbarometer. Voor coronajaar 2021 blijkt daaruit in grote lijnen dat de Vlaming het vertrouwen behoudt in De Wetenschap, maar minder vertrouwen heeft in de figuur van de wetenschapper. Mogelijks kan een en ander gelinkt worden aan de perceptie van vele Vlamingen dat wetenschappers onvoldoende (duidelijk) communiceren.
Vlaming blijft wetenschap belangrijk vinden
Voor de meeste onderzoeksbeleidsmakers en wetenschapscommunicatoren vallen er verder allicht geen grote onaangename verrassingen uit de bus. Het belang van wetenschap wordt algemeen erkend (meer dan 8 op 10 Vlamingen vindt wetenschap belangrijk), een duidelijke meerderheid geeft aan geïnteresseerd te zijn in wetenschap en de kennis van STEM blijft stabiel. Bijna 2 op de 3 Vlamingen geven aan al van STEM te hebben gehoord. Dat ligt in lijn met de resultaten van vorig jaar. Je zou dus kunnen zeggen dat het maatschappelijk draagvlak voor wetenschap en wetenschapsbeleving eind 2021 behoorlijk ongeschonden uit de (corona)strijd komt.
Dat is, zeker na het turbulente coronajaar, een geruststellende vaststelling.
Een stabiel maatschappelijk draagvlak voor wetenschap is een hart onder de riem voor de vele onderzoekers, ook aan EhB, die regelmatig aan wetenschapscommunicatie doen, deelnemen aan het maatschappelijke debat via opiniestukken en blogs en laagdrempelige, interactieve wetenschapscafés organiseren om het brede publiek te betrekken bij hun onderzoek.
Ook in de onderzoekspraktijk zetten onderzoekers in op maatschappelijke betrokkenheid. Ze ontwikkelen participatieve (co-creatieve, citizen science, proeftuinen) onderzoeksprojecten in samenwerking met allerlei maatschappelijke verenigingen, organisaties, burgers. Aan EhB liepen in 2020-2021 de projecten Bru2friend (over zorgzame buurten), Mijn Tuinlab (over tuinenonderzoek), RE-ART (over artistieke buurtontwikkeling). Al deze projecten hebben gemeen dat ze burgers en buurtverenigingen zeer actief hebben betrokken op een of meerdere momenten tijdens hun onderzoek.
Vlaming wil betrokken worden bij onderzoek
In die betrokkenheid schuilt trouwens nog heel wat potentieel, volgens de Wetenschapsbarometer. 1 op 3 Vlamingen wil namelijk betrokken worden bij de uitvoering van onderzoek of gesprekken voeren met wetenschappers. Bij jongeren en hooggeschoolden liggen deze aantallen opvallend hoger. Ook mannen geven vaker aan te willen deelnemen of betrokken te worden. Zo’n drie kwart van de Vlamingen zeggen het nut van wetenschap te zien in het dagelijkse leven. Ongeveer de helft geeft zelfs aan resultaten van wetenschappelijk onderzoek te gebruiken voor dagelijkse keuzes.
“Maatschappelijke betrokkenheid is een belangrijk aandachtspunt binnen onze hogeschool. Ons onderzoek moet impactrijk zijn. Onderzoek over bepaalde mensen en sectoren, doe je dus best samen met die mensen en sectoren, daar waar je kan.” – Lien Mostmans, adviseur dienst Onderzoek
Het hoeft daarom niet te verbazen dat 4 op de 10 Vlamingen wel eens wil mee beslissen wat zou moeten onderzocht worden. Vooral hoger geschoolden bepalen graag mee de onderzoeksagenda. Laaggeschoolden vinden dat wetenschap niet voldoende rekening houdt met hun mening. Opvallend is wel dat leerkrachten vaker dan de algemene bevolking negatief reageren op de vraag of ze betrokken willen worden bij onderzoek.
Ondanks het moeilijke jaar, blijft de Vlaming dus het belang van wetenschap erkennen en erin vertrouwen. Een derde van de Vlamingen geeft zelfs aan actief betrokken te willen worden bij onderzoek. Dat is een positief signaal en geeft een zetje aan onze doelstellingen om de maatschappelijke betrokkenheid van onderzoek te stimuleren en waarderen. Misschien gaat het dan volgend jaar aan de feesttafel over “Aan welke (EhB) onderzoeken heb jij kunnen bijdragen het afgelopen jaar?”.
- door Lien Mostmans
Meer informatie over het BruFriend project? Contacteer Maaike Fobelets, senior onderzoeker Kenniscentrum BruCHI, maaike.fobelets@ehb.be
Meer informatie over het Mijn Tuinlab project? Contacteer Paul Verschueren, senior onderzoeker Kenniscentrum Tuin+, paul.verschueren@ehb.be
Meer informatie over het RE-ART project? Contacteer Hendrik De Smedt, opleidingshoofd Drama (RITCS), hendrik.de.smedt@ehb.be
