Opiniestuk van Kobe Vermeir over wat de beroepswereld écht nodig heeft. Hij is opleidingshoofd van de tot 2019 uitgestelde opleiding Digital Design & Development. Verschenen in De Standaard op 31 augustus 2018.
Een studiekeuze op basis van een beroepsprofiel is achterhaald. En toch blijven ouders bij inschrijving nog steeds vragen welk beroep zoon of dochterlief hier later mee kan uitvoeren. Binnen minder dan tien jaar zullen de meeste huidige jobs overgenomen worden door robots en computers. Fons Leroy stelt terecht dat één diploma je hele carrière niet meer bepaalt. En bedrijven stappen bij aanwervingen af van het diploma als bepalend criterium. Hoe kunnen we de komende generatie voorbereiden op jobs die nu nog niet bestaan?
Pedagogen en het World Economic Forum zeggen dat het overbrengen van kennis naar studenten geen prioriteit mag hebben. Opleidingen moeten focussen op de soft skills: het vermogen tot oplossen van complexe problemen, het kritisch denkvermogen, creativiteit en communicatie. Dat komt goed uit, want dit zijn net zaken waar computers niet goed in zijn. Maar klopt deze redenering wel?
Na het verslaan van de wereldkampioen Go (het uiterst complexe bordspel) door Google’s AlphaGo blijkt complex oplossend denkvermogen ook mogelijk te zijn door computers en algoritmes.
En dit najaar wordt voor de eerste maal een kunstwerk geveild bij Christie’s dat door middel van kunstmatige intelligentie is gecreëerd (Portret van Edmond Bellamy door collectief Obvious). Het werk van Mario Klingemann wekt hevige polemiek op in de kunstwereld vanwege de artistieke kwaliteiten van zijn door kunstmatige intelligentie gegenereerde beelden. Zullen creatieve jobs ook niet meer veilig zijn door al deze disruptieve veranderingen?
Onderwijs moet zich richten op het ontwikkelen van mentale flexibiliteit, verbeeldingskracht (divergerend denken), levenslang leren en ondernemerszin. Deze week verschijnt het nieuwe boek 21 lessons for the 21st century van de populaire auteur Yuval Harari (Homo Sapiens, Homo Deus). Hierin stelt hij dat de belangrijkste competentie voor de nieuwe generatie dit vermogen tot mentale flexibiliteit zal zijn. We zullen in de toekomst constant het onbekende moeten kunnen omarmen. Een 15-jarige zal en kan er niet meer vanuit mogen gaan dat wat een volwassene (incl. leraar) vertelt echte tijdloze wijsheid is.
Wat we onze volgende generatie dringend moeten leren is kritisch en flexibel denken. Maar het DNA van ons onderwijs is nog gebaseerd op de productie van een Ford T, het lopende band model. In elk ‘vak’ krijg je één waarheid, en die staat op de laatste pagina van het handboek. Deze denkwijze is vernietigend voor de broodnodige competenties van de toekomst. Uit een onderzoek van Sir Ken Robinson blijkt dat we allemaal geboren worden met de capaciteit om divergerend te denken. 98% van de peuters in de creche behalen het niveau van genialiteit op deze test (score > 200). Volwassen scoren op deze test gemiddeld een cijfer tussen 10 en 15. Tegen dat onze kinderen in de hogeschool zitten willen ze alleen nog maar de waarheid aangereikt krijgen.
We moeten af van onze brave, veilige en conservatieve mentaliteit. In plaats van specialisten af te leveren, moeten we terug hollistische denkers genereren à la Da Vinci. De macht aan de verbeelding. Daan Roosegaarde, de Da Vinci van deze tijd, heeft een oplossing voor de conservatieve reflex. Elke opdrachtgever die zijn studio binnenwandelt moet in de ‘ja, maar’-Stoel gaan zitten. Door middel van stemherkenning resulteert het uitspreken van de twee woordjes die alle creativiteit vernietigen, nl. ‘ja maar’, in een elektrisch schokje.
De politieke wereld moet dringend incentives geven om het DNA van het onderwijs te veranderen. Scholen blijven nu mensen afleveren voor één beroepsprofiel. Het onderwijs dient zich grondig, en dringend te hervormen.
De universiteiten leveren de ingenieurs af die een zelfrijdende auto kunnen produceren. Maar willen we dit wel? Is dit ons beste antwoord op het mobiliteitsvraagstuk? We focussen beter op het afleveren van mensen met verbeelding en visie, die via een kickstarters campagne de wereld veranderen.
Wie zit er te wachten op een koelkast die verbonden is met het internet? Technologie mag geen doel op zich zijn. Laat ons technologie terug ten dienste van de mens stellen, en de menselijkheid terug in de technologische wereld brengen.
Natuurlijk kunnen we vast blijven zitten in het klaarstomen van werknemers in beroepsprofielen die gedicteerd worden door de multinationals. De algoritmes nemen ondertussen nu reeds de macht over en voor we het weten lopen we als zombies, swipend op onze sociale media, blindelings the matrix binnen. Is dit de toekomst die we voor onze kinderen dromen?
